Çocuklar İçin Oyun ve Oyuncaklar

OYUN VE EĞLENCE

Arkadaşlarla birarada olma
Arkadaşlarla birarada bulunma, onlara bağlanma, çocuğun o zamana kadar yalnızca anne ve babasına yönelttiği duygularının başka kişilere de yönelebilmesini sağladığından, çok yararlıdır.
cocuklara-oyuncak


Arkadaşlık, çocuğa kendi yaşındakilerle düşünce alış verişi olanağı sağlayarak, bir yandan ilgi duyduğu konuların alanını genişletir, öte yandan da, düşünce yeteneğini, yargı gücünü ve olaylara eleştirici gözle bakma yeteneğini geliştirir.Çocuğun aile ortamına kapanıp kalmaması gerekir. Ruhsal dengesi için, kişiliğini oluşturabilmesi ve belirlemesi için buna gereksinimi vardır.

Arkadaşlarıyla yaşam deneylerini birbirlerine anlatmaları, düşünsel ya da fiziksel boy ölçüşmelere girişmeleri, çocukların toplumsal yaşama daha iyi uymalarını sağlar.

Tatiller, insanın bedensel ve ruhsal açıdan kendini toparlaması için birer olanaktır. Kentten kaçar, doğayı, temiz havayı ararız. Bu dönemde çocuk da, özgürlüğe ve ferahlığa gereksinim duyar.

Çocuk, tatillerde gözlem yeteneğini, somut ve canlı bilgilerini geliştirmek olanağı bulur; okul bilgileri, çocuğun kafasında açıklığa kavuşur.

Tatillerini ana-babasıyla mı, yoksa bir başka yerde (bir akrabanın yanı, bir kamp, v.b.) mi geçireceği çocuğun yaşına bağlıdır.

Çok küçük çocuğun, çevresinde ailesini görmeğe gereksinimi vardır. Onu ailesinden ayırmak, tatilden umulan iyi sonuçlan vermeyebilir. Çocuk kendini az ya da çok terkedilmiş hissedip üzülebilir, donuklaşabilir, tasa duyabilir.

Ana-baba çocuklarını tatile göndermek istiyor, ama kendileri bu olanağı bulamıyorlarsa, aile çevresinde, çocuğun iyi tanıdığı ve sevdiği birini bulmaları iyi olur.

Çocuk ailesiyle birlikte, ailesinin arkadaşlarıyla ya da kendi küçük arkadaşlarıyla iyi bir tatil geçirebilir. Gene de küçük çocuk, bir an önce ana-babasına ve kardeşlerine kavuşmak isteyeceğinden, tatil ayrılığının pek uzun sürmemesi yerinde olur.

Bütünüyle yabancı kişilerle uyuşması daha uzun zaman ister, daha güç olur, bazen de hiç olmayabilir.

Daha büyük çocuklar için durum değişiktir: Büyük çocuk tatilini aile çevresi dışında, akrabaların yanında, kamplarda ya da arkadaş evlerinde geçirmekten hoşlanır. Çok uyanık, becerikli, çabuk kaynaşan çocuklar genellikle bu tür tatilleri severler. Daha çekingen, duygusal, ortak yaşama pek yatkın olmayan çocuklarsa, yabancı yerlerdeki yaşama ayak uydurmaları daha güç olduğundan, çabucak aile özlemi çekmeye başlarlar.

Bu arada gerek okuldaki, gerekse tatil kamplarındaki toplu yaşamın, çocuğun aileden aldığı eğitimin tamamlayıcısı olduğunu belirtmek gerekir. Çocuğun aile içi ilişkileri ile topluluk içi ilişkileri birbirinin aynı değil, birbirinin tamamlayıcısıdır.

Çocuk, aile ortamında kişiselliğe düşkün, bencil, dediği dedik olma eğiliminde bir yaratıktır; oysa toplu yaşamda, başkalarına daha bağımlı, dolayısıyle de daha toplumcul, daha özgeci (başkalarını düşünen) olacaktır.

Tatil dönemleri, çocuğun özgürlüğe alışması ve sorumluluk duygusunu geliştirmesi için son derece uygun bir dönem, kendine güvenmeye alışma, belirli bir olgunluk düzeyine erişme yolunda atılan ilk adımlardır ve çocuk bu yoldan durmadan ilerlemelidir.

Eğitici oyunlar

Çocuğun aklını biçimlendirmesini, bedenini ve zevklerini geliştirmesini, becerikliliğini ve zekasını denemesini, reflekslerini geliştirmesini, kişiliğini güçlendirmesini ve belirlemesini sağlar, akıl yürütme yeteneğini uyandırırlar.

On sekiz ay-üç yaş

Özellikle biçim, uzay ve renk kavramlarını belirlemeye yarayan balon, ipe dizilecek boncuklar, küreler, içice geçen küpler gibi takma-çıkarma gerektiren oyuncaklar yararlıdır.

Üç-altı yaş

Anaokulu ya da çocuk bahçesi yaşıdır. Oyunların çocukların düş gücünü, gelişmekte olan becerikliliklerini ve sanat eğilimlerini geliştirmesi istenir. Bu amaca yönelik oyuncaklar, çocuğun bir şeyler kurmak, yaratmak, biçim vermek ve aklından geçeni canlandırmak gereksinimlerini karşılayan, tahtadan ya da plastik maddeden küpler ya da tuğlalar biçiminde inşaat oyunlarıdır.

Ayrıca başka, «mozaik» türü resim yapmaya olanak veren oyuncaklar, sökülüp takılabilen oyuncaklar, içice geçirilebilen oyuncaklar yararlı olur.

İki-dokuz yaş

2 vede 3 parçalı olanlardan binlerce parça içerenlere kadar çeşitli büyüklük ve tipte sökülüp takılacak bir resim, harita, v.b.’ni yeniden oluşturmaya dayanan oyuncaklar da, uzam ve biçim kavramlarından, yalın mantık kurallarından yararlanmayı gerektiren kusursuz eğitici araçlardır. Çocuğu dikkate, düşüncesini bir noktada toplamaya ve sabırlı olmaya alıştırırlar.

Altı-dokuz-on yaş

Çocuk için yaşam bir oyundur. Büyükleri taklit etmesine yardımcı bütün oyuncaklar, «eğitici oyuncak» sayılabilir; çünkü çocuk, bunlar sayesinde alıştırmalarını yapacak, «prova edecek» ve geleceğin büyüğü olmaya hazırlanacaktır.

inşaat oyunları bu yaşlarda da geçerlidir; ama daha ayrıntılı hazırlanmış, daha çapraşık olmaları gerekir.

On bir-on beş yaş

Çocuk büyüdükçe sıra, bilimsel oyuncaklara gelir. Bunlar çocuğun bazı montaj çalışmaları, yalın kimyasal deneyler yapmasına olanak verir.

Bu yaşlar aynı zamanda tarih, coğrafya, sanat dallarında güncel konulara soru-yanıt oyunları için de uygundur.

Gene bu dönemde çocuk çok özel konulara ilgi duymaya başlar: İlk çiçek, pul, kelebek koleksiyonlarına girişir.

Çocuğa yaşma, beden ve ruh gelişmesine uygun oyuncaklar vermek temel kuraldır. Yaşma göre çok güç, çok ayrıntılı oyuncaklar çocuğun cesaretini kırar; kendine güvenini sarsar.

Resim

Çocuğun dışa açılmasına, becerisini ve sanat beğenisini geliştirmesine, iç duygularını dışa vurmasına, ruhsal «boşalmasına» olanak verir. Bu nedenle psikologlar, testler sırasında, çocukların yaptıkları resimlere büyük önem verirler.

Okuma

Çocuk okumayı öğrenmeden önce, anne ya da babasının anlattığı ya da okuduğu masal ve öyküleri dinler, kitabın resimlerinden olayın akışını izler. Daha sonra ise, kitapları kendi okumaya başlayarak sözcük dağarcığını, bilgilerini artırır. Bu nedenle, kitap seçiminde eğitimcilere, anne ve babaya büyük sorumluluk düşer.

Televizyon

Günümüzde çok önemli bir düşünce ve bilgi yayma aracıdır. Çocuğa da pek çok konuda geniş bilgi sağlar; ama ana-baba, çocuğun izleyeceği programlar konusunda dikkatli olmalıdır. Televizyon canlı ve çekicidir; çocuğun düşlerini güçlendirir, bilgilerini artırır ne var ki, bazen korkularını da artırır, ve o zaman tehlikeli olur.

Spor

Beden ve düşünce çabası gerektiren spor, çocuğun uyumlu gelişmesini sağlayacağından, eğitici bir oyun ya da etkinlik sayılabilir.

Spor, bütün toplumsal engelleri ortadan kaldı-rararak, çocuğun ba$ka çocuklarla boy ölçüşmesini sağlar. Spor sayesinde çocuk, hareketlerine ve gücüne egemen olmayı öğrenir; böylece kendine güveni arttığı gibi, çoğunlukla ahlak anlayışı da yüksek düzeyde bir gelişme gösterir.

Spor, solunum sistemini, kasları, sinir sistemini ve kalp-damar sistemini çalıştırır. Ama sert sporlar ile bedenin yalnızca belli bir bölümünü çalıştıran sporlardan kaçınılmalıdır.

En yararlı spor yüzmedir. Çocukların çoğuna önerilebilir.

Açık havada yapılan bütün sporlar da genellikle yararlı olur.

Ergenlik çağma, yani 16 vede 17 yaşma kadar sporun çok yorucu dallarından ve yoğun antrenmanlar gerektiren, yarışma türü sporlardan kaçınmak gerekir. Çocuğun bedeni yeterli ve doyurucu bir genel gelişme düzeyine henüz erişmemiş olduğundan, bu spor dalının gerektirdiği çalışmaları kaldırmayabilir.